Het journalistieke achter de anti-vaxxers
Wij zijn bezig met een groot onderzoek naar de anti-vaxxers community. Met als hoofdvraag: welke verschillende motieven hebben mensen om tegen vaccinaties te zijn? Met daarbij de subvraag, verandert er iets nu er misschien een corona vaccin komt? In deze explainer diepen wij de anti-vaxxers community verder uit en gaan wij op zoek naar vooroordelen, stereotypes, frames, visies, feiten en cijfers, media-analyses en laten wij deskundigen en beleidsmakers aan het woord.
De anti-vaxxers community is een veelzijdige community. Mensen willen niet inenten vanuit veel verschillende motieven. Er heersen dan ook genoeg stereotypes en vooroordelen over deze anti-vaxxers. En aan visies en frames ontbreekt de community ook niet. Hoe kijken beleidsmakers tegen deze community aan? En wat vinden deskundige er van? En vooral welke visies en frames zijn er vanuit de journalistiek?
Hoe we ervoor staan met de vaccinatiecijfers
Voor we in de anti-vaxxers community duiken zijn er een paar cijfers en feiten die belangrijk zijn om kennis van te nemen. De vaccinatiegraad is op dit moment te laag in Nederland. De Wereldgezondheidsorganisatie zou graag een vaccinatiegraad van 95% zien (dit percentage gaat over de vaccinatiegraad van mazelen, de meest besmettelijke ziekte in Nederland.) Maar in Nederland zitten we op een graad van 92,9% dit is dus lager dan zou moeten.
Voor de rest zijn er veel dalingen te zien. Zo was de vaccinatiegraad van zuigelingen (2 jaar) in Nederland in 2014 91,2% en dit is in 2016 gedaald naar 90,2%. Van kleuters (2 t/m 5 jaar) zijn er weinig nieuwe cijfers, de nieuwste cijfers zijn van 2013 en toen werd 92,5% van de kleuters gevaccineerd. Dit percentage zakt sinds 2007 elk jaar, want toen werd er nog 94,7% van de kleuters gevaccineerd. Ook zijn er geen recente cijfers van het vaccineren van schoolkinderen (5 t/m 10 jaar), de nieuwste cijfers zijn van 2008. Van adolescente meisjes (jonger dan 14 jaar), zijn de nieuwste cijfers nog ouder, van 2004.
De conclusie die je hieruit kan trekken is dat in alle leeftijdsgroepen het percentage kinderen daalt dat elke vaccinatie heeft gekregen, al moeten de cijfers met betrekking van schoolkinderen en adolescente meisjes met een korrel zout genomen worden gezien de nieuwste cijfers van die leeftijdsgroepen niet erg recent.
De anti-vaxxers verzamelen zich vooral op facebook pagina‘s, hierdoor kun je hier makkelijk in kaart brengen hoeveel mensen voor en tegen vaccineren zijn. Let wel op dat deze cijfers alleen gaan over de voors en tegen op facebook pagina's. Zo zijn er 124 pro pagina‘s waar 6,9 miljoen individuen zich verzamelen. En zijn 317 anti pagina‘s waar 4,2 miljoen individuen zich verzamelen. Maar waar er veel mensen voor en tegen zijn overheerst de neutrale groep toch echt wel. Zo zijn er 885 pagina‘s voor neutrale mensen, waar zich 74,1 miljoen individuen verzamelen. Bekijk de grafiek hieronder voor een goed overzicht.
Rapport RIVM
Onderzoek Facebookpagina’s
Welke feiten de deskundigen benadrukken
Veel deskundigen vinden dat het te lang duurt voordat de Nederlandse Gezondheidsraad een advies geeft over vaccinaties. Voorzitter van de commissie vaccinatie, Gerhard Zielhuis, erkende dat de raad erg voorzichtig was en is. “Het vaccin van Meningokokken B is daar een goed voorbeeld van.”
De reden voor deze voorzichtigheid zit vooral in de veiligheid van deze vaccins. “Daar zijn nog veel vragen bij te stellen.” Zegt Zielhuis tegen de NOS.
Voordelen van Vaccinaties volgens het RIVM:
beschermt u uzelf en uw kind tegen infectieziekten;
beschermt u kwetsbaren (bijvoorbeeld zieke mensen) in uw omgeving;
zorgt u ervoor dat infectieziekten zich moeilijker kunnen verspreiden.
contactgegevens Gerhard Zielhuis (niet gesproken, konden geen deskundige aan het woord krijgen helaas) https://nl.linkedin.com/in/gerhard-zielhuis-5816031b
Wat de politiek met vaccineren wil
In de politiek heb je veel afwijkende meningen, sommige partijen willen vaccineren verplicht maken andere willen mensen juist een vrije keuze geven. Voor dit project hebben wij een paar verschillende beleidsmakers gesproken. Eerst hebben wij gesproken met de VVD, omdat van deze partij algemeen bekend is dat ze 20 jaar geleden vaccineren verplicht wilde maken en begin dit jaar vaccineren voor kinderen op de opvang verplicht wilden maken. Hierom hebben wij een individu van de VVD gesproken en de algemene partij VVD. Om te vergelijken of elke VVD'er echt zo streng is op vaccineren.
Zo hebben wij Dimitri Gilissen (fractievoorzitters Utrechtse VVD met als portefeuille Volksgezondheid) gesproken. ‘’Vaccineren is belangrijk: het is een grote verworvenheid van de wetenschap en heeft ons de afgelopen decennia in staat gesteld om sterfte door (besmettelijke) ziektes terug te dringen. Ik heb niet zulke opvattingen over anti-vaxxers. Wel heb ik moeite met pseudo-wetenschap of allerlei complottheorieën die voor waar worden aangenomen en verspreid. De keuze van ouders om hun kind wel of niet te vaccineren is een grote verantwoordelijkheid en goede en complete informatie hoort daarbij. Mijn advies aan ouders zou altijd zijn (en dat zeg ik niet alleen als politicus, maar ook als vader): laat je kinderen vaccineren. Vaccineren verplichten gaat mij te ver. Tegelijkertijd hebben we wel de verantwoordelijkheid om kinderen te beschermen tegen de keuze van andere ouders om hun eigen kinderen niet te vaccineren. Voor mij is het daarom bespreekbaar om het verplicht te maken voor kinderen op de opvang om te vaccineren.‘’
Ook hebben wij bericht ontvangen namens de gehele VVD in Nederland: ‘’Het is wetenschappelijk aangetoond dat vaccinaties werken in het tegengaan van vreselijke ziektes en daarmee ook levens redt. Ik verwijs u hiervoor naar de website van het RIVM dat een aantal van de vele onderzoeken toont die bewijzen dat vaccineren werkt. Daarnaast noemen veel anti-vaxxers de macht van de farmaceutische industrie. Het klopt inderdaad dat farmaceuten geld verdienen aan vaccins. Dit betekent echter niet dat vaccinaties niet werken. De producent heeft er zelfs baat bij om vaccinaties te maken die werken. Een niet-werkend vaccin levert immers geen geld op. Daarnaast is er geen invloed van de farmaceutische industrie op de besluitvorming rondom vaccinaties in Nederland. Dit wordt besloten door de Minister van Volksgezondheid op basis van het advies van de Gezondheidsraad. Dit onafhankelijk wetenschappelijk adviesorgaan adviseert regering en parlement op het gebied van volksgezondheid.
Ten slotte hebben we de afgelopen jaren gezien dat de vaccinatiegraad voor bepaalde ziektes is gedaald onder de benodigde grens van 95%. Dit is gevaarlijk voor alle kinderen. Graag verwijs ik je ook naar de brief die Klaas Dijkhoff hierover geschreven heeft. Daarom heeft de VVD de Minister gevraagd om onderzoek te doen naar manieren om de vaccinatiegraad weer te laten stijgen. Vaccinaties zijn dus effectief, veilig en noodzakelijk. Het voorkomt dat mensen onnodig sterven aan ziektes die eenvoudig te voorkomen zijn simpelweg door het zetten van een prik. Daarom willen we dat de Minister kijkt naar maatregelen om de benodigde vaccinatiegraad van 95% opnieuw te behalen.‘’
contactgegevens Dimitri Gilissen
contactgegevens VVD Nederland
Hoe veel burgers tegen anti-vaxxers aankijken
Er gaan verschillende stereotypes door de wereld over anti-vaxxers. Zo worden ze gezien als ‘’oerhollandse gergemmers die geloven dat alleen God geneest en medicatie niet nodig is als je gelooft in genezing van god.‘’ Vooral over het geloof gaan er veel stereotypes rond zo ook: ‘’streng gereformeerde mensen die eigenlijk weinig kennis hebben‘’. Of als je hebt over de online anti-vaccinatie beweging: ‘’een groep mensen die op het internet twijfel en angst over vaccinaties zaait‘’ of ‘’mensen die al het nepnieuws geloven en geen onderzoek doen naar betrouwbare bronnen, ze staan niet open voor andere mogelijkheden‘’. De laatste veelvoorkomende is: ‘’iemand van de oude stempel of een oubollig persoon‘’. Natuurlijk zijn er nog veel meer verschillende stereotypes te benoemen dan alleen degene die hierboven zijn genoemd.
Deze stereotypes zijn natuurlijk gecreëerd op basis van vele vooroordelen. Zo zouden anti-vaxxers alles geloven wat op Facebook staat. Of zouden ze een soort sekte zijn bestaande uit alleen maar gelovige mensen. Verder zouden ze denken dat ze het beter weten dan wetenschappers en zouden het vaak wat simpele en laagopgeleide mensen, waardoor ze dus geen keuzes maken op basis van goede kennis. En naast het tegen inenten zijn zouden anti-vaxxers veganisten en complottheorie denkers zijn. Ook staan ze niet open voor meningen van anderen en zijn ze geobsedeerd door het vaccinatie onderwerp. Ook dit zijn maar voorbeelden van vooroordelen die mensen ons verteld hebben.
Deze vooroordelen hebben impact op de anti-vaxxers, zij voelen zich vaak niet begrepen. Het gevolg daarvan is dat ze snel in de verdediging schieten en hun standpunt duidelijk willen maken.
De frames die de media vormt
Opvallend was eigenlijk meteen het ontbreken van hoor en wederhoor bij veel artikelen. In tientallen artikelen van allerlei verschillende mediaplatforms krijgen voorstanders van vaccinatie de kans om hun gevoelens en mening te delen. En zich keihard te uit te laten tegenover de tegenstander, de anti-vaxxer. Maar bijna nergens word eens zo’n anti-vaxxer uitgenodigd om zijn mening en gevoel te delen. Wel komt er af en toe een twijfelende anti-vaxxer aan het woord, die misschien toch van standpunt gaat veranderen. Zoals in dit artikel: https://www.vice.com/nl/article/3a8wyj/coronavirus-anti-vaxxers
Geen fluwelen handschoen voor de anti-vaxxer
De anti-vaxxers worden beslist niet met fluwelen handschoentjes behandeld in artikelen als die van Trouw of Skepsis. https://skepsis.nl/weerstand-tegen-vaccinatie/ Skepsis noemt hem mensen die zichzelf het recht toe-eigenen om anderen ziek te maken. ‘Het is vreselijk dat we moeten concluderen dat door bijgeloof en onwetendheid allerlei ziektes niet kunnen worden uitgeroeid. Als het vaccineren blijft teruglopen kunnen we rekenen op massale kindersterfte en grote aantallen dove, blinde, verlamde of geestelijk gehandicapte kinderen. Maar deze weerstand tegen vaccinatie is gewoon pure complottheorie, rebellie tegen gezag zonder gezicht.’ Trouw is zeker niet milder dan Skepsis. En neemt ook niet de moeite om de anti-vaxxers te vragen naar wat hen drijft om bepaalde keuzes te maken. https://www.trouw.nl/wetenschap/een-coronavaccin-komt-er-maar-wat-te-doen-met-de-anti-vaccineerders~b9abb104/ Trouw noemt de mensen die er voor kiezen niet te vaccineren onverschillig, naïef of juist betweterig. ‘Het bestaan van deze mensen is een virus bijna net zo groot als het coronavirus en ontzettend schadelijk voor de hele samenleving. Het coronavirus bestrijden is een ding, maar wat doen we met dat hardnekkige anti-vaccinatie virus?’
In de ogen kijken en handen schudden
Dit is toch wel de algemeen geldende opinie, die overal en nergens wordt verspreid. Mensen die twijfelen over inentingen brengen de gezondheid van anderen in gevaar. Natuurlijk berust dit technisch gezien op waarheid. Maar toch kun je niet de meningen van de anti-vaxxers als complete onzin onder de tafel schuiven. Het gaat in tegen de verworven vrijheden die we hier in Nederland hebben. Iedereen is vrij zijn eigen keuzes te maken en mag zich daar ook over uitspreken. Het is niet eerlijk om mensen die oprecht geloven de juiste keuze te hebben gemaakt als betweterig, onverschillig of naïef in de hoek te zetten. Of deze keuze nu gemaakt is op basis van religie of de overtuiging dat het krijgen van ziektes je sterker maken. Is het niet veel beter om met elkaar in gesprek te gaan? Om elkaar te respecteren en niet als vuil aan de kant te zetten? Want dit gebeurt bij beide kanten. Veel anti-vaxxers laten zich gefrustreerd uit over de farmaceutische industrie en de media die hun negatief wegzetten. Zo ontstaat een vicieuze cirkel die makkelijk kan worden doorbroken als beide groepen elkaar in de ogen kijken en de hand schudden. Terwijl er gemiddeld genomen van beide kanten helemaal geen sprake is van haat. Maar beide kanten maken zich zorgen en hebben de beste bedoelingen. Probeer dat te erkennen respecteren. Een mooi artikel hierover gaat over een geneeskunde studerende vrouw waarvan de vriendin ineens besloot haar kind niet te vaccineren. ‘De ver-van-mijn-bed-show veranderde plots in een beurse plek in mijn dierbare vriendschap.’ Mijn vriendin is een anti-vaxxer. Wat nu?
‘Of we het op deze manier met elkaar eens zouden zijn geworden betwijfel ik, maar het is in ieder geval beter om in gesprek te blijven dan in stilte van elkaar verwijderd te raken.’
Vaccinatieplicht
Een oplossing die bepaalde voorstanders van de vaccinatie voorstelde was een vaccinatieplicht. Niet voor algemene vaccinatie, maar wel over vaccinatie tegen het coronavirus. De Telegraaf onderzocht wat Nederland hier over denkt door middel van ‘de stelling van de dag’ Uitslag stelling: Verdeeld over inentingsplicht Zoals in het hiernaast zichtbare model is het merendeel van de Nederlanders toch vóór de vaccinatieplicht. Echter een schamele 51 procent. Met een deelnemersaantal van 7346 is deze steekproef dus niet geheel betrouwbaar te noemen. Het onderzoeken van een grotere minder specifieke groep Nederlanders (dus niet alleen de telegraaflezers) zal meer duidelijkheid brengen. Toch zegt deze uitkomst wel iets. Nederland is hierover verdeeld, een grotere steekproef zal niet ineens geven dan 90% van de Nederlanders dezelfde mening blijkt te hebben. Ook zijn de tegenstanders van de vaccinatieplicht zeker niet altijd tegenstanders van vaccineren in het algemeen. Dat bewijst het onderste deel van het model. En ook de Nederlandse vaccinatiegraad bewijst dat de tegenstand hiervoor wordt veroorzaakt door het woord: ‘plicht’ en niet door het woord: ‘vaccinatie’. De reacties die mensen hierover gaven aan de telegraaf: ‘Bij verplichting hiervan worden we een politiestaat, we zijn geen Noord Korea.’ ‘Dwang om te vaccineren gaat in tegen de vrijheid over hoe we met ons eigen lichaam omgaan.’
Hoe een journalistieke aanpak een rol kan spelen
Welke rol zou een journalistieke aanpak kunnen spelen in dit thema? Het is heel belangrijk om een platform voor opinie te bieden in de journalistiek. Zeker in heftige onderwerpen zoals het wel of niet vaccineren moeten mensen hun mening kunnen geven en met elkaar in discussie kunnen gaan. Het is belangrijk om mensen de kans te geven om hun eigen mening te vormen. Verder zou in dit thema hoor- en wederhoor een hele belangrijke rol kunnen spelen. Zoals in de media-analyse hierboven aan het licht is gebracht is dat mensen die voor vaccineren zijn wel aan het woord gelaten worden en mensen die tegen vaccineren eigenlijk vrijwel niet. Hoor- en wederhoor is eigenlijk het eerste wat je leert als journalist. Dat het altijd belangrijk is, dat als je echt heftige uitspraken doet over mensen dat je hun de kans geeft om te reageren.
Maar de informerende rol blijft toch echt het begin. Het juist informeren van de bevolking is in dit thema van groot belang. Veel mensen hebben namelijk hun twijfels bij vaccineren door de verschillende informatie die ze van alle kanten krijgen. Ze weten niet meer wat waar is, doordat sommige journalistieke platforms falen in het geven van juiste informatie. De laatste journalistieke aanpak die ik ga benoemen is het bestrijden van nepnieuws. Want die misinformatie die ik net benoemde die kan ook juist verholpen worden door media. Er zijn namelijk media die speciale pagina‘s wijden aan het controleren van informatie op feitelijke onjuistheden. Als dit meer gedaan zou worden door de hele wereld wordt de misinformatie beperkt.
Zoals je misschien wel hebt gelezen zijn er genoeg visies en frames vanuit de journalistiek. Niet alles is helemaal feitelijk en objectief weergegeven en hier ligt nog een grote rol voor een journalistieke aanpak. Burgers hebben genoeg vooroordelen en stereotypes over anti-vaxxers. Dit zorgt ervoor dat anti-vaxxers zich vaak defensief opstellen, omdat ze zich niet begrepen voelen. Vanuit de beleidsmakers zie je dat de meeste verplicht vaccineren te ver vinden gaan en niet echt uitspraken willen doen over de anti-vaxxers. Vanuit deskundigen zie je dat ze de vaccinatiegraad achteruit zien gaan en daar niet al te lovend over spreken.
Comments